Günümüzde birçok bilim adamı, gelişmiş teknolojiler üretmek için canlıları taklit etmeye başladı. Gecko kertenkelesi ise geleceğin yapışkan sistemlerinin kaynağı olmaya aday.
Gecko kertenkelesinin ayağının altında setae adı verilen milyonlarca tüycük bulunuyor. Bu tüycükler o kadar küçükler ki, bir metrenin ancak 200 milyarda biri uzunluğundalar. Her bir tüycüğün ucunda da yaklaşık bin tane spatül adı verilen mikroskobik tüycükler bulunuyor. Böylece spatüllerin sayısı milyarları buluyor.
Dr. Kellar Autumn liderliğinde yürütülen araştırmaya göre, geckonun ayağındaki tüycükler, zayıf elektrostatik çekim etkisi (Van der Waals kuvveti) oluşturuyor. Autumn, bu durumu şöyle aktarıyor: Kertenkelenin ayağında moleküllerin arasında olan gibi bir çekim kuvveti ortaya çıkıyor, çünkü ayağının altındaki tüyler milyarlarca spatüle ayrılarak yüzey yoğunluğunu artırıyor. Böylece yüzeyle çok kuvvetli bir yakın temas sağlanıyor. Nihayet ortaya büyük bir yapışma kuvveti çıkıyor. (Scientists prove how geckos stick, 26 Ağustos 2002)
120 Kilo Taşıyacak Güç
Bir gecko kertenkelesi öylesine etkili şekilde tavana yapışır ki, tek bir parmağı tavana yapışık halde asılı durabilir. Dr.Autumn ' a göre, kertenkele 120 kiloluk bir ağırlığı kaldıracak kadar büyük bir kuvvet oluşturabilecek tasarıma sahip.
Setae'lı alan belirgin bir şekilde ayağın altındaki dokudan farklı bir özelliğe sahip. Bu iki dokunun da özellikleri kertenkelenin DNA ' sında kodlanmış bulunuyor. Hangi dokunun nerede başlayıp nerede biteceği DNA' daki bu plana göre belirleniyor. Bu sayede iki doku asla karışmadan başından kuyruğuna; gözünden tırnaklarına kadar mükemmel ve çok etkili bir organizasyonla ortaya çıkıyor.
Yapışma sisteminin en verimli özelliklerinden birisini de mekanik olarak açılıp kapanabilmesi oluşturuyor. Bu sayede güçlü bir yapışma meydana geliyor. Peki ama gecko, yüzeye son derece sağlam yapışan ayaklarını nasıl geri kurtarabiliyor? Geckolar adım attıkça ayaklarındaki tüycükleri yüzeye yayarak ilerliyor, devam edebilmek için onları tekrar yapıştıkları yerden yapışkan bir bandı söker gibi söküyorlar. Ancak bu olayda gözden kaçmaması gereken bir detay da geckonun koşarken ayaklarını saniyede 15 defa yapıştırıp kaldırabilmesi...
Yüzeye Yapışan Ayak
Gecko ayaklarını yapıştıkları yerden kurtarabilmek için parmaklarını yüzeyle, tam olarak 30 derecelik bir açı yapacak biçimde ayarlıyor. Bu açıyla adım atmadığı takdirde ayaklar yüzeye kilitli kalıyor.
Berkeley Üniversitesi'nde görevli mühendislerden Ron Fearing Geckonun yapışkanı, mekanik olarak açılıp kapandığından yapışkanlığı asla tükenmez diyor ve düşünmemiz için bize soruyor: Bir gecko kum dolu bir kabın içinde yürütülse bile duvara aynı şekilde tırmanabilir. Siz en sağlam yapışkan bantlarla bile deneseniz bunu başarabilir misiniz? (Nature.com /nsu, Gecko glue round the corner, 28 Ağustos 2002)
Kumda Nasıl Koşar?
Kumun bolca bulunduğu tropikal bölgelerde geckoların ayakları kirlenmiyor ve bu nedenle yapışkanlığını kaybetmiyor. Bilim adamları geckoların ayaklarında bir tür temizleme mekanizmasının da bulunduğunu tahmin ediyorlar.
Geckoların ayaklarındaki tasarım gerçek manada taklit edildiği zaman bugün hayal olarak gözüken şu projeler hayata geçebilecek:
- Uzay gibi, hava olmadığı için, maddelerin etkili yapışamadıkları ortamlarda kusursuz yapışkanlıklar sağlanabilecek.
- Geckoların kilitleme sistemlerine sahip robotlardan afet sonrası arama kurtarma çalışmalarında yararlanabilinecek.
- Gecko taklit edilerek özel yapışkanlı eldivenler ve tırmanış için özel giysiler yapılabilecek. "İnanıyorum ki bir gün gelecek, "Örümcek Adam"dan daha iyi olacağız." diyor Dr. Autumn.
- Çıkarılırken acı vermeyen yara bantları veya su altında yapışan ve tekrar tekrar kullanılabilen özel bantlar da yapılabilecek. Bir gün marketlerde selobantların yanında geckobantlar da görebileceksiniz!
Berkeley Üniversitesi ' ndeki çalışmaya ortaklık eden ve bir Amerikan firması olan iRobot, duvara tırmanabilen robotlar geliştirmeye çalışıyor. Geckolardaki üstün hareket yeteneğini taklit eden firma, robo gecko projesini başlatmış durumda. iRobot ' un Başkanı Helen Greiner:
"Duvara tırmanabilen robotlar geliştirmeye ilk karar verdiğimizde, bunun yapılabileceğinin mümkün olduğunu bilmiyorduk. Ancak doğaya bakıp Hey, bunu karınca, örümcek ya da gecko yapabilmiş, bu yapılabilir! ' diyebiliyorduk. Doğada bu var. Peki, şimdi biz bunu mekanik olarak taklit edebilir miyiz? Bu bakış açısı yeni yüzyılın teknolojisine damgasını vuracak."
Gecko, Bilimin Yakın Takibinde
Geckoların ayağında çok özel bir tasarım olduğu açıktır. Peki bu minik kertenkele bu tasarımı nasıl edinmiş olabilir? Özelliklerinin gün ışığına çıkarılması için birçok mühendis, matematikçi, fizikçi ve biyoloğun üstünde çalıştığı bu tüycükler nasıl oluşmuştur? Kendi kendini temizleyen dokular nasıl üretilir? Mekanik kilit sistemi nasıl ortaya çıkmıştır? DNA ' daki bilgi nereden gelmektedir? (Harun Yahya, Doğadaki Mühendislik)
Bu tasarım tesadüflerin veya doğa olaylarının değil, sonsuz akıl sahibi olan Allah'ın eseridir. Geckodaki yaratılış, alemlerin Rabbi olan Allah ' ın üstün yaratışının eseridir. Hayvanların bu gibi özelliklerinde tüm insanlar için ayetler vardır. diyor. (VOA News.com: Scientists Find Mystery to Gecko's 'Sticky Feet ' , 27 Ağustos 2002)
